وظیفه کنتاکتور : contactor چیست
کنتاکتور یک نوع کلید الکترومکانیکی است که برای قطع و وصل کردن مدارهای الکتریکی استفاده می‌شود. این وسیله در سیستم‌های صنعتی و تأسیساتی برای کنترل جریان برق به کار می‌رود و معمولاً برای راه‌اندازی و محافظت از موتورهای الکتریکی، روشنایی، گرمایش و سایر تجهیزات الکتریکی استفاده می‌شود.
کنتاکتور نوع خاصی از رله است. با این تفاوت که کنتاکتور در مدارهایی با شدت جریان بالاتر استفاده می شود، در حالی که رله در شدت جریان های کمتر استفاده می‌شود.
به طور کلی، این دستگاه های الکتریکی دارای چندین کنتاکت هستند. این کنتاکت ها در بیشتر موارد به طور معمول باز هستند و زمانی که جریان الکتریکی به سیم پیچ کنتاکتور می‌رسد اتصال بین کنتاکت ها برقرار می‌گردد.
این ابزارها از قطعات مختلفی تشکیل شده‌اند که شامل یک مغناطیس، یک سری کنتاکت‌ها و یک سیستم تحریک هستند. هنگامی که مغناطیس فعال شود، کنتاکت‌ها بسته می‌شوند و جریان الکتریکی از طریق آن‌ها عبور می‌کند.
ابعاد کنتاکتور بسته به ظرفیت عملکرد آن بسیار متنوع است. به گونه ای که از ابعاد کوچک و قابل حمل در دست گرفته تا ابعادی به اندازه های یک متر یا بزرگتر عرضه می‌شوند. کنتاکتورها برای استفاده در مدارهای سوئیچینگ طراحی و ساخته شده اند. از آن‌ها برای انتقال جریان در مدارهای صنعتی استفاده می‌شود.
کنتاکتورها انواع مختلفی دارند که هرکدام ویژگی ها، قابلیت ها و کاربردهای خاص خود را دارا می‌باشند. کنتاکتورها در مدارهای با شدت جریان از چند آمپر تا چند هزارآمپر و اختلاف پتانسیل از 24 ولت تا چندین هزار ولت به کار می‌روند.
کنتاکتورها در انواع و اندازه‌های مختلف تولید می‌شوند. بر اساس نوع کاربری و نیازهای مختلف در صنایع و نیروگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.در مقاله انواع کنتاکتور در مورد انواع آن و کاربردهای هر کدام صحبت شده است.
نحوه عملکرد کنتاکتور: نقش کنتاکتور در تابلو برق چیست
جریانی که از کنتاکتور می گذرد،هسته آهنی را به آهنربای الکتریکی تبدیل کرده و میدان مغناطیسی تولید می کند و باعث می شود که کنتاکت ها با هم تماس داشته باشند. یک کنتاکت معمولی بسته (NC) مدار بین کنتاکت های ثابت و کنتاکت های متحرک را کامل می کند. این اجازه می دهد تا جریان از این کنتاکت ها در مدار عبور کند. هنگامی که جریان حذف می شود، سیم پیچ بدون بار شده و هسته آهنی فاقد میدان مغناطیسی می‌شود. این اتفاق باعث می‌شود کنتاکت ها از هم جدا شده و مدار را باز می کند.
اجزای اصلی کنتاکتور contactor چیست
- بوبین (Coil): با دریافت ولتاژ تحریک، یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند که باعث جابجایی کنتاکت‌ها می‌شود.
- کنتاکت‌های اصلی (Main Contacts): جریان اصلی را در مدار قطع و وصل می‌کنند.
- کنتاکت‌های کمکی (Auxiliary Contacts): برای ارسال فرمان و کنترل مدارهای جانبی به کار می‌روند.
- محفظه (Enclosure): بدنه‌ای که اجزا را در برابر گردوغبار و آسیب‌های محیطی محافظت می‌کند.
در مقاله بوبین کنتاکتور چیست می توانید اطلاعات مفیدی در مورد این قطعه کسب کنید. در مقاله 10 روش تست بوبین کنتاکتور در مورد تست و نگهداری این قطعه صحبت شده است.
در جواب اجزای کنتاکتور چیست ؟ به طور خلاصه ساختمان هر کنتاکتور از سه بخش اصلی تشکیل شده است.
سیم پیچ یا واحد الکترومغناطیس کنتاکتور چیست: این بخش مهمترین جزء یک کنتاکتور است که خود شامل یک هسته آهنی است که سیم پیچی از جنس مس آن را احاطه کرده است. نیروی محرکه ای که برای بستن کنتاکت ها لازم است توسط جریانی که وارد سیم پیچ می‌شود در هسته آهنی به نیروی مغناطیسی تبدیل شده و باعث بسته شدن کنتاکت ها می‌گردد. سیم پیچ یا آهنربای الکتریکی و کنتاکت ها توسط یک محفظه از جنس پلاستیک خاصی که در برابر حرارت و بار الکتریکی مقاوم است محافظت می شوند.
محفظه کنتاکتور چیست: کنتاکتورها دارای یک قاب هستند که عایق الکتریکی بوده و وظیفه حفاظت از تماس پرسنل با کنتاکت ها را فراهم می کند. قاب محافظ از مواد مختلفی مانند پلی کربنات، پلی استر، نایلون 6، باکالیت، پلاستیک های ترموست و غیره ساخته شده است. به طور کلی، کنتاکتور open-frame دارای یک محفظه بیشتر هستند که از دستگاه در برابر آب و هوای بد، خطرات انفجار، گرد و غبار و روغن محافظت می کند.
کنتاکت های کنتاکتور چیست: این یکی دیگر از اجزای مهم این دستگاه الکتریکی است. وظیفه حمل جریان کنتاکتور توسط کنتاکت ها انجام می شود. انواع مختلفی از کنتاکت ها وجود دارد که عبارتند از فنرهای تماسی، کنتاکت های کمکی و کنتاکت های برق. در مقاله کنتاکت کمکی چیست می توانید با نحوه کار کرد این قطعه آشنا شوید.
ویژگی ها کنتاکتور چیست | مزایای کنتاکتور چیست
کنترل از راه دور: امکان قطع و وصل مدار بدون نیاز به دسترسی مستقیم.
طول عمر بالا: به دلیل عدم وجود اصطکاک مکانیکی زیاد، عمر مفید طولانی دارد.
ایمنی بالا: با قطع سریع مدار در مواقع اضطراری، از تجهیزات و افراد محافظت می‌کند.
قابلیت تحمل جریان بالا: مناسب برای مدارهایی با توان و ولتاژ بالا.
کاربرد کنتاکتور چیست
- راه‌اندازی و کنترل موتورهای الکتریکی
- کنترل سیستم‌های روشنایی صنعتی
- استفاده در تابلوهای برق فشار ضعیف و متوسط
- قطع و وصل بارهای الکتریکی در سیستم‌های اتوماسیون
جهت مشاوره و خرید انواع کنتاکتور و متعلقان آن با کارشناسان فروش نیروسامان خاور در تماس باشید.
منظور از کلاس کنتاکتور چیست
کلاس کنتاکتور به نوع و شرایط عملکرد کنتاکتور در هنگام قطع و وصل جریان الکتریکی اشاره دارد. این کلاس‌بندی مشخص می‌کند که کنتاکتور برای چه نوع باری طراحی شده است و در چه شرایطی باید عمل کند. انتخاب کلاس مناسب برای یک کنتاکتور از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا هر کلاس برای یک نوع خاص از بارها و شرایط عملکردی مشخص شده است. در مورد کلاس کنتاکتور در مقاله انواع کنتاکتور به صورت مفصل صحبت شده است.
اهمیت کلاس کنتاکتور چیست
افزایش طول عمر کنتاکتور: انتخاب کلاس مناسب باعث کاهش سایش و جرقه در تیغه‌های کنتاکتور می‌شود.
بهبود عملکرد مدار: استفاده از کنتاکتور با کلاس نامناسب می‌تواند منجر به کاهش کارایی مدار و حتی خرابی تجهیزات شود.
کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری: استفاده از کنتاکتور مناسب برای بارهای الکتریکی باعث کاهش هزینه‌های تعمیر و تعویض قطعات می‌شود.
ایمنی بالاتر: کنتاکتور مناسب از مشکلاتی مانند داغ شدن بیش از حد، جرقه زدن، و ایجاد اختلال در عملکرد تجهیزات جلوگیری می‌کند.
در مقاله 10 علت خرابی کنتاکتور و مقاله علت رگباری زدن کنتاکتور در مورد تعمیر و نگهداری کنتاکتور مفصل صحبت شده است.
پارامترهای تأثیرگذار در تعیین کلاس کنتاکتور چیست
نوع بار الکتریکی
- آیا بار اهمی (مقاومتی) است یا القایی (موتوری)؟
- آیا بار در هنگام قطع و وصل باعث جرقه و اضافه‌جریان می‌شود؟
نحوه قطع و وصل بار
- آیا کنتاکتور هنگام جریان‌کشی اولیه بار را قطع می‌کند؟
- آیا بار تحت بار کامل یا در حالت بی‌باری قطع می‌شود؟
دفعات قطع و وصل (سیکل کاری)
- آیا قطع و وصل مکرر و سریع مورد نیاز است یا خیر؟
- آیا کنتاکتور در مدارهایی با استارت و استاپ‌های پیاپی استفاده می‌شود؟
شدت جریان و ولتاژ بار
- میزان جریان و ولتاژی که کنتاکتور باید تحمل کند چقدر است؟
- آیا تجهیزات متصل به کنتاکتور دارای جریان هجومی (Inrush Current) هستند؟
شرایط محیطی
- دمای محیط، رطوبت، گردوغبار و سایر عوامل محیطی چه تأثیری روی عملکرد کنتاکتور دارند؟
عملکرد کنتاکتور بر اساس کلاس
کنتاکتورهای مختلف بسته به کلاس خود، برای مدیریت انواع بارهای الکتریکی بهینه شده‌اند. هنگام انتخاب کنتاکتور، مهم است که مشخص شود آیا بار موردنظر دارای ویژگی‌هایی مانند جریان هجومی بالا، تغییرات مکرر بار، یا نیاز به کنترل دقیق سرعت و جهت چرخش موتور است یا خیر.
این موارد بر انتخاب کنتاکتور تأثیر زیادی دارند و اگر اشتباه انتخاب شوند، می‌توانند باعث آسیب به تجهیزات و افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری شوند.برای انتخاب کنتاکتور مناسب می توانید به مقاله جدول انتخاب کنتاکتور | چگونه کنتاکتور انتخاب کنیم رجوع کنید.
- کلاس کنتاکتور نشان‌دهنده نوع بار و شرایط عملکردی کنتاکتور است.
- انتخاب کلاس مناسب باعث بهبود عملکرد، افزایش ایمنی و کاهش هزینه‌های نگهداری می‌شود.
- عواملی مانند نوع بار، نحوه قطع و وصل، شدت جریان و شرایط محیطی در تعیین کلاس تأثیرگذار هستند.
تاریخچه کنتاکتور چیست
سوئیچ تیغه چاقو
سوئیچ تیغه چاقو قبلاً در اواخر دهه 1800 مورد استفاده قرار گرفت. احتمالاً این اولین کنتاکتوری بود که برای کنترل (راه‌اندازی یا توقف) موتورهای الکتریکی استفاده می‌شده است. سوئیچ از یک نوار فلزی تشکیل شده بود که روی یک کنتاکت قرار می‌گیرد. این سوئیچ دارای اهرمی برای پایین کشیدن یا بالا بردن آن بود. در آن زمان، باید سوئیچ تیغه چاقو را با ایستادن در کنار آن در حالت بسته قرار می‌دادند.
با این حال، مشکلی در این روش وجود داشت. این روش باعث می شد که کنتاکت ها به سرعت فرسوده شوند، زیرا باز و بسته کردن دستی سوئیچ سریع برای جلوگیری از قوس الکتریکی مشکل بود. در نتیجه، کلیدهای مسی نرم دچار خوردگی می‌شدند که بیشتر آن‌ها را در برابر رطوبت و کثیفی آسیب پذیر می‌کرد. با گذشت سال‌ها و بزرگ شدن ابعاد موتورها نیاز به جریان‌های بزرگتری ایجاد شد. این امر خطر فیزیکی بالقوه ای را برای راه‌اندازی دستی چنین سوئیچ های حامل جریان بالا به وجود آورد که منجر به یک نگرانی جدی ایمنی شد.
کنترل کننده دستی
از آنجایی که استفاده از سوئیچ تیغه چاقو به طور بالقوه خطرناک است، مهندسان یک کنتاکتور دیگر را ارائه کردند که برخی از آن ویژگی ها عبارتند از:
- ایمن برای کار کردن
- کنتاکت های تک با کنتاکت های دوبل جایگزین شدند. همانطور که از نامشان پیداست، کنتاکت های دوبل می توانند همزمان به مدار دو فرمان صادر کنند. بنابراین، به شما امکان می دهد در فضای کوچکتر با استفاده ازیک کنتاکت دوبل جریان بیشتری را کنترل کنید. کنتاکت های دوبل معادل دو کنتاکت تک عمل می‌کنند.
- سوئیچ یا دکمه کنترل دستی از راه دور کار نمی کند و به طور فیزیکی به کنترلر متصل است.
- هنگامی که کنترل کننده دستی توسط اپراتور فعال شود، مدار قدرت متصل می شود. پس از فعال شدن، جریان الکتریکی در مدار برقرار می‌شود. به زودی کنتاکتورهای دستی به طور کامل جایگزین کلیدهای تیغه چاقو شدند و حتی امروزه نیز از انواع مختلفی از این نوع کنتاکتورها استفاده می شود.
کنتاکتور مغناطیسی
کنتاکتور مغناطیسی چیست ؟ کنتاکتور مغناطیستی نیازی به دخالت انسان ندارد و به صورت الکترومکانیکی عمل می کند. این یکی از پیشرفته‌ترین طراحی های کنتاکتور است که می توان از راه دور آن را کنترل کرد. بنابراین، به از بین بردن خطرات ناشی از کار دستی آن و قرار دادن پرسنل عملیاتی در خطر بالقوه کمک می کند. تنها مقدار کمی جریان کنترلی توسط کنتاکتور مغناطیسی برای باز یا بسته شدن مدار مورد نیاز است. این رایج ترین نوع کنتاکتور مورد استفاده در کاربردهای کنترل صنعتی است.
